Materiały introligatorskie

Materiały pokryciowe

Tkaniny pokryciowe – wyrób włókienniczy tkany, specjalnie przystosowany

do czynności introligatorskich, wykorzystywany jako materiał pokryciowy ozdobny

(a czasami jednocześnie usztywniający) lub jako materiał konstrukcyjny, stosowany do całości lub części okładki w dowolnej oprawie. Najczęściej stosowany w oprawie twardej. Typowa tkanina introligatorska jest płótnem bawełnianym, rzadziej lnianym. Jest bardzo ścisłe, wysoce jednorodne, wytrzymałe mechanicznie, stabilne wymiarowo (także po zmoczeniu),

a jedną z jego najważniejszych cech jest odporność na przesiąkanie kleju. Powierzchnia górna jest specjalnie formowana: od wygładzanej,

a nawet nabłyszczanej, poprzez zmatowioną lub szorstką, aż do chropowatej, może mieć również wyciśnięte wzory lub specjalnie zachowany wygląd struktury surowej tkaniny. Powierzchnia dolna jest przystosowana do przyjmowania kleju.

W celu nadania tkaninie odpowiednich właściwości, jest ono apreturowane

(czasami mocno, a nawet obustronnie), oraz jest intensywnie zaprawiane substancjami barwiącymi, konserwującymi i innymi. Płótno introligatorskie można malować oraz tłoczyć. Czasami ma nadane również inne cechy,

np. wodoodporność.

Syntetyczne materiały pokryciowe z tworzyw sztucznych – pokryciowe materiały introligatorskie produkowane są z barwionego miękkiego winylu

na nośniku papierowym, który decyduje o ich szczególnej przydatności do opraw introligatorskich i galanterii papierniczej. Doskonałe i efektowne wykończenie powierzchni, zabezpieczonej dodatkową warstwą ochronną, szeroka gama wzorów i kolorów, zapewniły światowe uznanie dla tych materiałów.

Na powierzchni takich materiałów można wykonać nadruk sitodrukiem

lub tłoczenie z folią na gorąco w temperaturach 90–140°C.

Okleiny papierowe – są znakomitym introligatorskim materiałem pokryciowym przeznaczonym do oklejania książek, folderów, katalogów i opakowań. Wykonane z mocnej nie bielonej chlorem masy celulozowej, posiadają dobre właściwości technologiczne: są wytrzymałe i odporne na kurz, wilgoć oraz uszkodzenia mechaniczne takie, jak zarysowania czy przedarcia.

Skóry introligatorskie – pierwotne i wtórne (mielone) licowane i nie licowane.

Włókiennicze materiały pomocnicze

Merla – gaza introligatorska, to używany między innymi w introligatorstwie gruby gumowany muślin, czyli rzadko tkana tkanina bawełniana, silnie klejona.

Może być surowa lub bielona. Stosowana jest w oprawie książek do wzmocnienia grzbietu okładki, przyszywa się do niej sfalcowane arkusze oraz przykleja grzbiet wkładu do okładki.

Kapitałka – rodzaj tkaniny introligatorskiej w postaci tasiemki szerokości

13–15 mm z wyraźnie pogrubionym jednym z brzegów, zwanym lamówką

o grubości ok. 2 mm. Kapitałka jest naklejana na oba końce grzbietu wkładu

(w główce i nóżkach) w oprawach złożonych składających się z większej ilości składek (zwykle powyżej 10 arkuszy). Służy do mechanicznego wzmocnienia oprawy stanowiąc jednocześnie element ozdobny – zakrywający widok

na krawędź grzbietu wkładu z widocznym jego klejeniem i szyciem.

Introligatorskie materiały pomocnicze do łączenia

Kleje stosowane w introligatorstwie dzielimy na cztery grupy:

• kleje roślinne – podstawowymi surowcami do wytworzenia klejów roślinnych jest skrobia. Skrobię otrzymujemy z ryżu, ziemniaków, kukurydzy i pszenicy.

• kleje zawierające żywice syntetyczne – kleje dyspersyjne na bazie żywic syntetycznych,

• kleje topliwe na bazie wosku i żywic – stanowią kombinację trzech surowców: wosku, modyfikowanej żywicy naturalnej lub żywicy syntetycznej, kopolimeru etylenu z octanem winylu (najczęściej używane),

• kleje glutenowe – klej kostny, klej skórny.

Zastosowanie klejów introligatorskich:

• wykonywanie bloczków (bloczkowanie),

• kaszerowanie,

• montaż okładek,

• oklejanie grzbietu szytego nićmi,

• wklejanie bloków w oprawy twarde,

• wklejanie bloków zszywanych nićmi,

• przyklejanie kapitałki,

• sklejanie opakowań kartonowych i tekturowych,

• produkcja puzzli,

• banderolowanie,

• etykietowanie,

• gumowanie.

Drut introligatorski – służy do zszywania kartek w oprawę (np. zeszytową,

lub poprzeczną), stalowy ocynkowany lub pomiedziowany. Grubość przeważnie

w zakresie 0,5 do 0,7 mm.

Nici introligatorskie – wykorzystywane przy produkcji wkładów książkowych.

Folie do tłoczeń

Podstawowe rodzaje folii:

• złota i srebrna,

• kolorowa,

• specjalna.

Folie do tłoczenia w zależności od rodzaju warstwy barwnej dzieli się na cztery podstawowe grupy:

• pigmentowe,

• metaliczne zawierające proszki metali,

• metalizowane, z napylaną warstwą metalu,

• z reliefem (holograficzne).

Przekrój folii do tłoczenia:

1. nośnik

2. warstwa wosku (rozdzielająca)

3. warstwa lakieru (ochronna)

4. warstwa barwna

5. warstwa kleju (adhezyjna)

Folie do laminowania

Laminowanie na gorąco (folia jest już pokryta klejem) jest najłatwiejszą

i najmniej ryzykowną metodą uszlachetniania. Produkt finalny jest od razu gotowy do dalszego przetwarzania. Może być następnie lakierowany UV

i tłoczony folią na gorąco.

Termofolie dają bardzo dobre zabezpieczenie przed zabrudzeniem

i wilgocią a także określony efekt estetyczny. Dwa podstawowe typy termofolii

to poliestrowe i polipropylenowe. Folie poliestrowe są trwalsze i dają większą sztywność niż polipropylenowe. Charakteryzują się wysoką stabilnością wymiarową, są odporne na zarysowania i zabezpieczają przed dostępem wielu substancji chemicznych. Składają się z folii poliestrowej i warstwy kleju kopolimerowego. Stanowią wykończenie naprawdę wysokiej jakości.

Niezależnie od budowy folie występują w wersji błyszczącej i matowej

i są dostępne w bardzo szerokiej gamie szerokości rolki (praktycznie co 1 cm). Zastosowanie folii do laminowania – uszlachetnianie okładek książek, teczek, opakowań, folderów, plakatów, map, itp.