Lakierowanie UV - rodzaje, zastosowanie i ograniczenia tej techniki

Lakierowanie UV to zabezpieczenie druku przed uszkodzeniami zewnętrznymi (zarysowania, otarcia), jak i podniesienie atrakcyjności wydruku pod względem estetycznym. Oprócz tego nadawana jest grubość oraz sztywność papierom,

które są cieńsze. Sam proces nie jest skomplikowany – płaszczyzna arkusza

jest pokrywana lakierem wybiórczo lub w sposób całościowy. Warstwa lakieru

jest utrwalana poprzez promieniowanie UV. W poligrafii istnieją różne rodzaje lakierów, ale o tym nieco później. Uszlachetnienie to jest popularne

z uwagi na szybki czas wykonania i zadowalające efekty. Najczęściej lakierowanie UV jest stosowane na katalogi, ulotki, opakowania, kalendarze, okładki.

Główne cele lakierowania UV:

• Dokonanie zmiany, jeśli chodzi o wygląd naniesionej farby w drukarni. Dzięki użyciu lakieru, można uzyskać efekty: połysku, połysku metalizowanego, zmatowienia. Lakier tworzy bezbarwną powierzchnię, co ma wpływ na finalny odbiór barwy, czyli ożywienia i wydobycia nasycenia oraz jaskrawości.

• Zabezpieczenie powierzchni zadrukowanej, tak aby farba nie ścierała się. Najbardziej efektywne jest utrwalanie lakieru promieniami UV, lakierem dyspersyjnym lub olejowym. Jeśli zaś mówimy o lakierach, które będą miały tylko zabezpieczać, to użyjemy lakierów o niskim połysku albo takich, które nie zmienią wrażenia barw, czyli będą neutralne.

• Estetyka projektu, czyli wrażenie wydruku na profesjonalnym papierze fotograficznym.

• Sztywność oraz grubość powierzchni. Ważne jest aby pamiętać, że chcąc zastosować lakier UV na okładkę można użyć papieru o niższej gramaturze, a efekt będzie tak samo dobry, jak w przypadku papieru o wysokiej gramaturze.

• Z uwagi na dużą ilość lakierów w poligrafii, każdy z nich jest wyspecjalizowany i stosowany do konkretnych projektów, m.in. lakiery fotoluminescencyjne – mają za zadanie emitować światło w ciemności.

Mamy zatem do czynienia z lakierowaniem całościowym lub wybiórczym. Lakierowanie całościowe, jak i foliowanie ma nadać danej pracy jeszcze większej trwałości i estetycznego wyglądu. Arkusz po lakierowaniu jest zdecydowanie sztywniejszy niż po zafoliowaniu. Warto jednak wiedzieć, że sztywność ta może doprowadzić do popękania. W poligrafii są różne rodzaje lakierów, jednak lakier UV jest zdecydowanie bardziej odporny, trwalszy oraz bardziej błyszczący niż lakier dyspersyjny czy offsetowy.

Porównując lakierowanie UV do foliowania trzeba wiedzieć, że w przypadku lakierowania nie każde podłoże będzie się nadawać. Eliminuje się papiery niepowlekane oraz takie, które mają niskie gramatury. Używając lakierowania całościowego trzeba być świadomym, że każdy kontakt arkusza z palcami spowoduje odciśnięcie linii papilarnych na powierzchni.

Drugim sposobem uszlachetnienia jest lakierowanie wybiórcze. Jest stosowane w celu uwypuklenia lub podkreślenia wybranego elementu w naszym projekcie. Najczęściej lakierowane są: logo firmy, tekst, zdjęcie, znak graficzny.

Najczęściej stosowane są lakiery matowe lub błyszczące.

Obecnie łączy się lakierowanie z foliowaniem, czyli nanoszony jest lakier błyszczący równocześnie z folią matową. To sprawia, że projekt jest elegancki, zabezpieczony, a elementy przewodnie należycie wyeksponowane.

Chcąc zastosować lakier wybiórczy, trzeba przygotować prawidłową maskę,

która będzie idealnym odwzorowaniem wymiarów oraz wszelkich elementów

w publikacji, które będą lakierowane. Maskę przygotowuje się na dwa sposoby:

• Na docelowej pracy należy narysować piątym kolorem elementy, które będą polakierowane. Istotne jest, aby kolor miał włączony wariant overprint oraz żeby nie czyścił tła, które znajduje się tuż za nim.

• Druga opcja to przygotowanie odrębnego pliku, w którym będą znajdować się tylko te elementy, które mają zostać polakierowane. Wymiar pliku z lakierem musi być identyczny z wymiarem pliku do druku, natomiast element lakierowany ma znajdować się w prawidłowym miejscu.

Zarówno w pierwszym, jak i drugim wariancie maska powinna składać się

z jednego 100% koloru, ponieważ masek na lakier wybiórczy nie rastruje się.

Jakie pliki należy przygotować drukarni?

Dla drukarni zazwyczaj należy przygotować trzy pliki, które będą jednakowych wymiarów:

• „Do druku” – tylko te elementy, które mają zostać wydrukowane,

• „Maska” – elementy do lakierowania, które są w 100% black,

• „Pogląd” – elementy drukowane, na które zostały nałożone elementy drukowane.

Nie zaleca się stosowania lakierowania wybiórczego na małe elementy

(poniżej 5 mm), ponieważ lakier może ulec rozlaniu.

Główne lakiery to:

1. Lakier UV – czyli bohater dzisiejszego artykułu. Lakier nakładany jest na zadrukowaną powierzchnię, a następnie utrwala się go za pomocą promieniowana UV. Składniki wchodzące w skład tego lakieru to modyfikowane dodatki wzmacniające i żywice. Najczęściej stosowany jest w lakierowaniu metodą sitodrukową lub metodą z wałka.

2. Lakier dyspersyjny - istnieje w wersji błyszczącej oraz matowej. Jego głównym składnikiem jest woda, więc jest to lakier ekologiczny, dzięki czemu wykorzystuje się go do uszlachetnień opakowań produktów spożywczych. Schnie poprzez wsiąkanie lub parowanie. Z racji, że lakier zawiera głównie wodę, stosuje się go przy grubszych arkuszach papieru.

3. Lakier olejowy – inaczej zwany lakierem offsetowym. W jego skład wchodzi olej roślinny, a schnięcie następuje poprzez utlenianie związków, które są zawarte w tych olejach. Istnieje wersja błyszcząca oraz matowa. Ten rodzaj lakieru ma słabszą jakość połysku, a na dodatek posiada nieprzyjemny zapach farby.

4. Lakier termiczny – lakier mający wyspecjalizowane pigmenty, które zmieniają barwę zarówno w cieple, jak i zimnie.

5. Lakier fluorescyncyjny – mający farby fotoluminescencyjne, które świecą w ciemności.

6. Lakier zdrapkowy – lakier, który ma składniki pozwalające zdrapywać określoną powierzchnię, a zastosowanie znajduje głównie w popularnych zdrapkach liczbowych.

7. Lakier zapachowy – mający substancje o określonym zapachu, które są uaktywniane podczas potarcia powierzchni.

Lakierowanie UV to technika, która zazwyczaj łączy się z innymi uszlachetnieniami, takimi jak hot-stamping. Warto jednak pamiętać,

żeby nie przekombinować z ilością uszlachetnień, bo mają one przede wszystkim wzbogacać projekt, ale też go nie przytłaczać. Cała finezja tkwi w odpowiednim

i przemyślanym doborze zarówno surowca, jak i uszlachetnienia, tak aby wszystko stanowiło spójną całość